دستگاه آون آزمایشگاهی FG ( آون خشک کن یا فور) دستگاهی است که با ایجاد حرارت یکنواخت جهت خشک کردن نمونه های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. آون ها معمولا به دو دسته فن دار و بدون فن تقسیم شده  و در سایز های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.در بعضی موارد از جهت جنس بدنه و نوع کنترلر و محدوده دمایی نیز دسته بندی می شوند . آون خشک کن آزمایشگاهی FG جزء تجهیزات ثابت آزمایشگاه ها هستند و با توجه به گستره امکانات و رنج دمایی  ( تا ۳۰۰ درجه سانتیگراد ) ، در آزمایشگاه های مختلفی از جمله آزمایشگاه های کارخانجات داروسازی ، آزمایشگاه های تشخیص طبی، بیمارستان ها ، دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، صنایع غذایی و… استفاده می شوند. همچنین با توجه به نوع استفاده از این دستگاه ها به آن ها ، آون های خشک کن  (DRYING OVEN) یا آون های حرارتی نیز گفته می شود.

به طور کلی انکوباتور یکی از تجهیزات آزمایشگاهی است که با ایجاد حرارت یکنواخت و کنترل دما و رطوبت و همچنین میزان اکسیژن و دی اکسید کربن محیط مناسبی جهت رشد انواع میکروارگانیسم ها و باکتری ها فراهم میکند .این دستگاه یکی از ابزار های مهم در آزمایشگاه های داروسازی ، تشخیص طبی ، میکروبیولوژی ، زیست شناسی ، سلولی و صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی ، نفت و گاز ، آرایشی بهداشتی و مراکز تحقیقاتی از جمله کشاورزی میباشد. انکوباتور ها برای بسیاری از کارهای تجربی در زیست شناسی سلولی، میکروبیولوژی و زیست شناسی مولکولی ضروری هستند و برای کشت سلول های باکتریایی و یوکاریوتی استفاده می شوند.

1-تفاوت انکوباتور و آون در کاربرد :

انکوباتور یک دستگاه آزمایشگاهی است که با ایجاد دمای یکنواخت (معمولا 37 درجه) برای کشت و رشد نمونه های زنده مانند سلول ها یا میکروب ها به کار می رود. انکوباتور ها تنوع گوناگون دارند و معمولا بر اساس نوع گردش هوا (گردش هوای معمولی یا فن دار)، رنج دمای کنترل (حرارتی و برودتی)،مقادیر قابل کنترل (رطوبت،نور،CO2،O2) تقسیم بندی میشوند.

آون دستگاهی است که با ایجاد حرارت بالاجهت خشک کردن نمونه های آزمایشگاهی کاربرد دارد.رنج حرارتی زیاد باعث گردیده آون ها در آزمایشگاه های متفاوت کاربرد داشته باشند. آون ها معمولا بر اساس نوع گردش هوا(فن دار یا بدون فن) تقسیم بندی می شوند.

2-تفاوت انکوباتور و آون در رنج دما:

حداکثر دمای دستگاه انکوباتور معمولا 70 درجه است و دربعضی موارد تا 100 درجه نیز ساخته می شوند در حالیکه حداکثر دمای آون ها معمولا 250 الی 300 درجه است.

3-تفاوت دقت دمایی:

انکوباتور ها به علت کار در رنج حرارتی محدودتر دقت دمایی بالایی دارند .همدمایی در انکوباتور ها معمولا 0.1 درجه است .در حالیکه اون ها با توجه به رنج حرارتی وسیع دقت دمایی کمتری نسبت به انکوباتور ها دارند.همدمایی در آون ها معمولا 2 درجه است. که این عدد در دماهای مختلف و مدل های فن دار و بدون فن متفاوت است.

4-تفاوت ظاهری انکوباتور و آون:

معمولا اون ها و انکوباتور ها تفاوت ظاهری زیادی ندارند وشاید تنها تفاوت ظاهری که بتوان در آن ها پیدا کرد وجود درب شیشه ای به عنوان درب دوم در انکوباتور ها است که جهت جلوگیری از شوک حرارتی به نمونه های داخل چمبر (در هنگام باز کردن درب) در انکوباتور ها قرار می گیرد.توجه نمایید که در بعضی آون ها قسمتی از درب دستگاه را شیشه تشکیل می دهد .که این شیشه به جهت دیدن داخل محفظه در طول آزمایش می باشد.

سوال:آیا می توان از آون به جای انکوباتور استفاده کرد؟

با توجه به رنج حرارتی آون بعضی افراد می پرسند که آیا می توان از آون در دمای پایین (مثلا 37 درجه) استفاده کرد؟

پاسخ به این سوال نیازمند بررسی دقیق خواسته مشتری است.همانطور که می دانید رنج حرارتی آون وسیع است و از آنجا که معمولا آون ها را برای دمای بالای 80 درجه طراحی می کنند معمولا در دماهای پایین دقت لازم را ندارند.

البته برخی تولید کنندگان تنظیماتی در دستگاه آون آزمایشگاهی قرار داده اند که در صورت کار در دمای پایین از آن تنظیمات استفاده شود. گر چه این کار ممکن است دقت را بالا برد باید توجه نمود که در هر صورت نوع کاربری انکوباتور ها متفاوت است .و حتی استانداردهای این دو دستگاه با هم متفاوت است.

لذا به هیچ عنوان توصیه نمی شود تا از آون به جای انکوباتور جهت کشت میکروب و سلول های زنده استفاده گردد. اما می توان از آون در دماهای پایین در آزمایش هایی که دقت حرارتی بالا نیاز ندارند و جهت کارهایی غیر از کشت سلول های زنده استفاده گردد(آزمایش های صنعتی).

آیا می توان از انکوباتور معمولی به جای انکوباتور یخچالدار استفاده کرد؟

با توجه به قیمت بیشتر انکوباتورهای یخچالدار نسبت به انکوباتور های حرارتی گاها این سوال پیش می آید که آیا می توان از انکوباتور حرارتی بجای انکوباتور یخچالدار استفاده کرد؟

در پاسخ به این سوال باید عنوان کرد که انکوباتورهای یخچالدار جهت رشد کپک معمولا در صنایع غذایی و طبق استانداردهای مربوطه در دمای 25 و 30 درجه استفاده می شوند.از آنجا که دمای آزمایشگاه معمولا در محدوده 25 درجه است و امکان تغییر دمای محیط در فصول مختلف سال وجود دارد لذا قطعا جهت تامین دمای 25 درجه باید از سیستم سرد کننده استفاده کرد.

اگر دمای آزمایشگاه من 22 درجه باشد آیا می توان جهت تامین دمای 25 درجه از انکوباتور های معمولی استفاده کرد؟

در پاسخ به این سوال توجه نمایید که حداقل رنج حرارتی انکوباتورها معمولا 5 درجه بیشتر از دمای محیط است(البته این عدد در برند های متفاوت متغییر است) و قطعا جهت تامین دمای 25 درجه نیاز به سیستم سرد کننده است.

از طرفی دمای کل آزمایشگاه را نمی توان همواره دقیق کنترل نمود و احتمال اینکه دمای محیط آزمایشگاه گرمتر شود زیاد است. لذا استانداردهای آزمایشگاهی استفاده از انکوباتور یخچالدار را جهت این تست ها ضروری می دانند.

اگر دمای آزمایشگاه من 22درجه باشد آیا می توان جهت تامین دمای 30 درجه از انکوباتور های معمولی استفاده کرد؟

در پاسخ به این سوال توجه نمایید که حداقل رنج حرارتی انکوباتور ها معمولا 5 درجه بیشتر از دمای محیط است (البته این عدد در برند های متفاوت متغییر است)لذا قطعا جهت تامین دمای 30 درجه نیاز به سیستم سرد کننده است.

از طرفی دمای کل آزمایشگاه را نمی توان همواره دقیق کنترل نمود و احتمال اینکه دمای محیط آزمایشگاه گرمتر شود زیاد است.

برای مثال ممکن است دما در فصل تابستان با توجه به کار کرد سیستم سرمایشی در طول روز 22 درجه باشد و شب با خاموش کردن سیستم سرمایشی دما گرمتر شود.

در این حالت نیاز به سیستم سرمایشی است تا دما را دمای 30 درجه ثابت نگه دارد. لذا استانداردهای آزمایشگاهی استفاده از انکوباتور یخچالدار را جهت این تست ها ضروری می دانند.